دترجنت ماده ای تمیز کننده، سورفاکتانت و یا مخلوطی از چند سورفاکتانت با خاصیت پاک کنندگی در محلول ها می باشد.
این مواد معمولا جزو دسته بندی آلکیل بنزن سولفونات ها هستند، خانواده ای از ترکیبات شبیه صابون، که در
آب به سختی حل می شوند.
منظور از پاک کننده‌ها یا دترجنت ها (Detergents) ، ازبین برنده ذرات چربی و چرک از روی انواع سطوح مانند پارچه‌ها و یا اجسام دیگر است.
دترجنت ها در انواع مختلف اسیدی، قلیایی و حلال ها تهیه می‌شوند. آب به علت دارا بودن کشش سطحی بالا، به تنهایی
عامل پاک کننده کارآمدی محسوب نمی شود،
بنابراین افزودن دترجنت به آب، کشش سطحی آن را کاهش می دهد و آب را قادر می سازد تا به درون آلودگی نفوذ کند.
و در نتیجه تماس بین آب و آلودگی موجود بر سطح افزایش یافته و آلودگی راحت تر از سطح برداشته می شود.
صابون، اولین ماده ی شوینده ای بود که تولید شد. صدها سال از قدمت صابون می‌گذرد.
استفاده از تمیز کننده های صنعتی و نوع دترجنت ها به نیازهای نظافتی، نحوه ی آلودگی و گوناگونی
انواع آلودگی‌ها، وابسته است. بنابراین مواد شوینده صنعتی از لحاظ ترکیب شیمیایی، میزان اسیدی یا بازی بودن،
کاربرد آن ها و نحوه استعمال آن ها متفاوت هستند.
محلول پاک کننده و دترجنت ها، سطح را نیز جهت انجام عملیات بعدی آماده و باعث افزایش واکنش پذیری سطح می شوند.
مشخصات فنی تمیز کننده صنعتی
اولین ماده ی شوینده ای که تولید شد، صابون بود. از قدمت صابون صدها سال می‌گذرد
استفاده از تمیز کننده های صنعتی و نوع مواد شوینده به نیازهای نظافتی، نحوه ی آلودگی
و گوناگونی انواع آلودگی‌ها، بستگی دارد. به همین دلیل مواد شوینده صنعتی از لحاظ ترکیب
شیمیایی، میزان اسیدی یا بازی بودن، کاربرد آن ها و نحوه استعمال متفاوت می‌باشند.
محلول پاک کننده علاوه بر شستشوی و تمیز کردن سطوح از انواع آلودگی ها از قبیل روغن، گریس،
رسوبات، روان کننده ها و نمک های سطحی، سطح را نیز جهت انجام عملیات بعدی آماده و باعث افزایش
واکنش پذیری سطح می شود. این شوینده ها قادرند بدون ایجاد خراش مکانیکی یا آسیب رسانیدن به تجهیزات، مواد ناخواسته را از تجهیزات فرآیندی مانند مبدل های حرارتی (Heat Exchangers)، کمپرسورها و غیره حذف کنند. مواد ناخواسته معمولا به شکل رسوبات، زنگ زدگی ها، محصولات خوردگی، روغن ها و گریس ها، گل و لای (لجن)، تجمعات میکروبیولوژیکی، و یا ترکیبی از آن ها می باشند.
خواص ماده شوینده مناسب
- حذف سختی آب
- انحلال پذیر در آب
- غیر خورندگی
- غیر سمی
- سازگار با محیط زیست
- نفوذ بالا
- چربی زدایی
- قابلیت حل کردن آلودگی
- قابل آب کشی بودن
- حذف رنگ
- حذف پوسته
- مقرون به صرفه
شوینده قلیایی دترجنتت
مهم ترین نوع مواد شوینده صنعتی، شوینده های قلیایی می باشند، که قادرند با چربی و روغن ترکیب شوند و
صابون تولید کنند و پروتئین را حل نمایند. روش مکانیکی یکی راه های رفع آلودگی چربی و پروتئین می باشد.
حذف مکانیکی چربی و پروتئین در برخی موارد مناسب نیست پس می توان از محلول های شیمیایی استفاده کرد. پس از جدا شدن روغن و چربی از روی سطح توسط شوینده قلیایی بدون کف، این مواد شستشه می شوند. با از بین بردن این آلودگی امکان ایجاد و انتشار آلودگی میکروبی نیز کم می شود. محدوده PH این مواد شوینده معمولا از ۹ تا ۵/۱۲ است. مهمترین ویژگی مواد پاک کننده قلیایی این است که آنها آلودگی آلاینده مانند چربی را حذف می کنند. در واقع در پاک کننده های قلیایی، هر چقدر قلیاییت بالاتر باشد، مقدار pH بالاتر است و اثر قوی تری برای حذف چربی دارد. این بازی بودن در صابونی کردن چربی ها و همچنین خنثی سازی اسیدهای موجود در بسیاری از آلودگی ها، بسیار موثر است. مواد پاک کننده قلیایی حاوی پایه های قوی مانند هیدروکسید سدیم یا هیدروکسید پتاسیم هستند. سفید کننده با (pH 13) و آمونیاک با (pH 11) رایج ترین مواد تمیز کننده قلیایی هستند.
انواع دترجنت قلیایی
شوینده های قلیایی در سه گرید زیر وجود دارند:
- شوینده قلیایی بسیار قوی با قابلیت آب کشی آسان (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی مناسب نیست)
- شوینده قلیایی بسیار قوی با قابلیت آب کشی آسان (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی و رنگی مناسب نیست)
- شوینده قلیایی بدون کف ماسب برای خطوط CIIP (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی مناسب نیست)
انواع دترجنت قلیایی
شوینده های قلیایی در سه گرید زیر وجود دارند:
- شوینده قلیایی بسیار قوی با قابلیت آب کشی آسان (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی مناسب نیست)
- شوینده قلیایی بسیار قوی با قابلیت آب کشی آسان (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی و رنگی مناسب نیست)
- شوینده قلیایی بدون کف ماسب برای خطوط CIIP (فقط برای استفاده در سطوح آلومینیومی مناسب نیست)
ویژگی های فیزیکی شیمیایی شوینده های قلیایی
- دارای مواد ضدخوردگی
- دارای مواد کنترول کننده کف
- دارای پایداری بالا
- پاک کننده قوی
- محلول در آب
- مناسب از نظر اقتصادی
- باعث براق شدن سطح داخلی دستگاه می شوند.
از جمله کاربردهای شوینده قلیایی در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روغن های فرآیند ماشین کاری مانند روغن های حل شونده، روغن های محافظ، روغن آشپزی و گریس ها
- رستوران ها، هتل ها، کترینگ ها، فست فودها، کارخانجات، کارگاه صنعتی، تراشکاری، شرکت های آسانسوری، مکان های عمومی و…
- حذف چربی و دوده از روی سطوح
- از بین برنده رسوبات آلی و معدنی
- هودها، هواکش ها، گاز و فر
- تمیز کردن کفپوش چرب و روغنی
- آلودگی های خشک شده و تجمع یافته
- از بین برنده بیوفیلم
- شست و شو فرهای هوشمند و نیمه هوشمند
- دیوارهای کثیف
- حذف وکس ها
- کارخانه صنایع غذایی
- رد ساینده ها
- فرآیندهای فلز کاری
- پتروشیمی و پالاشگاه
شوینده های اسیدی دترجنت
مواد شوینده اسیدی که در آن ها از اسید به عنوان عامل اصلی پاک کنندگی استفاده می شود، قادرند رسوبات مینرالی (مانند: کلسیم و منیزیم) را حل کنند. اما این مواد به علت خوردگی بر روی برخی سطوح فلزی مانند آهن گالوانیزه یا آلومینیوم قابل مصرف نمی باشند. این شوینده های اسیدی خود نیز به دو گروه زیر تقسیم می شوند:
- اسیدهای غیر آلی
- اسیدهای آلی
اسیدهای آلی نسبت به اسیدهای غیرآلی ضعیف تر می باشند و اثرات ناشی از خوردگی فلزات آن ها کمتر است. از این نوع شوینده به عنوان خنثی کننده شوینده های قلیایی نیز استفاده می کنند. این شوینده های اسیدی بر نمک های فلزی مانند سولفات آهن، سولفات آلومینیوم، سولفات باریم، سولفات کلسیم و کربنات کلسیم موثر هستند.
ویژگی های فیزیکی شیمیایی شوینده اسیدی
- از بین برنده رسوبات معدنی
- افزایش طول عمر قطعات
- افزایش انتقال حرارت و بهینه سازی عملیات
- مقاوم در مقابل حمله به سطح استیل
- کاهش ریسک خوردگی
- خواص پاک کنندگی
- ایجاد کننده pH اسیدی در محیط
از جمله کاربردهای شوینده اسیدی در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شست و شوی سطوح داخلی دستگاه ها و ماشین آلات
- از بين بردنده نمك هاي معدني و اكسيد فلزات از ممبران های اسمز معکوس
- حذف سوبات آب های سخت
- رسوبات معدنی نظیر سنگ شیر و سنگ آهک در سیستم های سیرکولاسیون
- رفع زنگ، سیمان، گچ، بتن، سنگ گرانیت، سنگ ماسه، موزاییک و انواع سرامیک
- برج های خنک کننده
- دیگ بخار
- بویلر و مخزن
- حذف رنگ و جوهر از روی ممبران
شوینده چربی زدا یا شوینده خنثی دترجنت
شوینده های فعال سطحی یا چربی زداها، از مواد فعال سطحی مانند کمپلکس های مولکولی تشکیل شده اند که در صورت اضافه شدن به آب، باعث کاهش کشش سطحی آب شده و همچنین تماس بین آلودگی و عامل پاک کننده را افزایش می دهند. این مواد قادرند درون چربی ها نفوذ و آن ها را هیدرولیز کنند و همچنین به ذرات کوچکتری تبدیل نمایند، تا به راحتی توسط آب از محیط حذف گردند. شوینده های خنثی، کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارند. محدوده PHاین شوینده ها حدودا 8 بوده و هیچ گونه آسیبی به سطح و قطعات وارد نمی کنند. این مواد مخوطی از چند نوع امولسیفایر و سورفاکتانت می باشند که برای پاک نمودن آلودگی ها مناسب هستند. شوینده های خنثی در آب به راحتی حل می شوند، میزان مصرف و زمان لازم برای پاک شدن آلودگی ها بستگی به نوع و ضخامت آلودگی دارد. این شوینده ها آسیبی به سطح قطعات وارد نمی کنند. این مواد دارای اثر ضد میکروبی هستند و به عنوان ماده ضدعفونی کننده یا همراه با شوینده های ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع از شوینده های چربی زدا به دسته های زیر طبقه بندی می شوند:
- پاک کننده های چربی مخصوص دیوار و کف بر پایه آبی
- پاک کننده های چربی، روغن، جوهر و رنگ بر پایه آلی
- پاک کننده و ضدعفونی کننده های چربی
ویژگی های فیزیکی شیمیایی شوینده های خنثی
- دارای پاک کنندگی و نفوذپذیری مناسب
- غیرقابل اشتعال
- پایداری بالا
- حلالیت بالا
- قابلیت آبکشی آسان
- مناسب برای سطوح آلومینیومی و پلاستیکی
از جمله کاربردهای شوینده خنثی در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پاک نمودن آلودگی های روغنی، گریسی، چربی و دوده
- صفرشویی خودرو
- پاک کننده قسمت های لاستیکی
- مناسب جهت از بین بردن چربی های موکتی
- موتورشویی
شوینده های صنعتی ضدعفونی کننده –دترجنت
مواد شوینده صنعتی ضدعفونی کننده دارای عامل شوینده به همراه عامل ضد عفونی کننده می باشند. بنابراین خاصیت پاک کنندگی و ضد عفونی کنندگی همزمان را دارند. کاربرد این مواد برای حذف آلودگی های عمیق است. شوینده های صنعتی ضدعفونی کننده به مواد شیمیایی گفته می شود که با اثر بر باکتری ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر اورگانیسم‌ها، از رشد آن ها جلوگیری می کنند و یا آن ها را از بین می برند. به مواد ضدعفونی کننده ای که برای سطح پوست و بدن و همچنین در بافت‌های زنده کاربرد دارند، ضد عفونی کننده (Antiseptic) می گویند. به مواد ضدعفونی کننده ابزار، وسایل، لباس‌ها، کاشی ها، درب ها، دیوارها، وان حمام، سرامیک، دستشویی و حمام نیز گندزدا (Disinfection) می گویند. استفاده از شوینده های ضدعفونی کننده برای سلامتی انسان بسیار ضروری است و یکی از مهم ترین عوامل در پیشگیری از بیماری هاست به خصوص بیماری های مسری. مواد شوینده ی ضدعفونی کننده را باید در مقادیر کم استفاده نمود. توجه داشته باشید که از این مواد نباید همزمان با مواد ضد عفونی کننده دیگر استفاده شود. ضد عفونی کننده ها به گروه های زیر دسته بندی می شوند:
- الکل ها
- فنل ها
- آلدئیدها
- هالوژن ها
- قطران های زغال سنگ
- عوامل اکسیدکننده
- ترکیبات چهارتایی آمونیاک
هیچ نظری وجود ندارد